Дијабетологијата – гликоза и инсулин
Меѓу главните причини – дебелината и физичката неактивност
Шеќерот (гликоза) е главен извор на енергија и движечка сила на сите активности во нашето тело.
Во природата наоѓаме неколку различни видови на шеќер, а во нашето тело од исклучителна важност е гликозата.
Затоа во телото треба да имаме на располагање доволно количина на гликоза, која во внатрешноста на клетката служи како главен извор на енергија. Всушност, често луѓето погрешно размислуваат дека само луѓе со дијабетес имаат шеќер во крвта.
Гликозата влегува во крвта од органите за варење со разградување на храната или од црниот дроб, кој ги конвертира различни основни хранливи состојки (шеќери, масти, протеини) од едни во други, во зависност од потребите на организмот.
Додека ремоделирањето на супстанциите во телото е стабилна, глукозата во крвта патува до сите клетки на нашето тело.
По стигнување до повеќето клетки, гликозата со помош на инсулинот мора да го надмине отпорот на површината на клетките ( “да ја отклучи на вратата”) и да влезе во клетките.
Таму гликозата ја прифаќаат ензимите кои со цел за производство на енергија ги кинат дел по дел молекулите на глукозата.
На овој начин создадената енергија им дава на клетките енергија за нивна активност (на пр. На мускулните клетки за движење или на цревната за варење на храната).
Инсулинот се произведува во панкреасот, жлезда која се наоѓа зад желудникот покрај дуоденумот (во првиот дел на тенкото црево), која го добила своето име поради неговата сличност со гуштер.
Во панкреасот се наоѓаат неправилно распоредени островчиња наречени бета клетки кои го произведуваат инсулинот – “клучот” кој ја отвора вратата на клетките и и овозможува на гликозата да навлезе во клетките.
Најсилен поттик за секреција на инсулин претставува покачувањето на нивото на гликоза во крвта.
Ако нема доволно инсулин (клучот) кој ќе го надмине отпорот на површината на клетките (да ја отклучи вратата) за влез на гликоза во крвта настанува шеќерна болест.
Како резултат на тоа доаѓа до намалување на клетките на телото со енергија и сила, а со тоа и до слабост на целиот организам.
На сигнал од осиромашените клетки реагира црниот дроб-кој ги обработува основните состојки во нашето тело со зголемување на износот на гликоза и ја ослободува во крвотокот.
Доколку не се воспостави рамнотежа помеѓу потребниот износ на инсулин и отпорот на површинските клетки за да влезе гликозата во крвта настануваат првите знаци на дијабетес – жед, обилно мокрење, замор, и доколку состојбата е потешка и намалување на телесната тежина.
Дијагнозата на дијабетес – Дијабетесот се утврдува врз основа на покаченото ниво на гликоза во крвта, најчесто на празен стомак (крв се вади од прст и ако вредностите се поголеми од 6.7 mmol / L) или во било кое време од денот (крв се вади од прст, ако вредностите се поголеми од 11,1 mmol / L).
Неопходно е да се покаже покачена вредност во најмалку две независни одредувања. Клиничка слика за одредување на гликоза и ацетон во урината се дополнителни показатели за дијагнозата.
Tип 2 – инсулински независен
Додека количеството на инсулин во крвта е доволно за да се надмине отпорот на текот на глукозата преку површината на клетките, во телото постои рамнотежа и нема шеќерна болест.
Глукозата се користи правилно, односно се разложува во клетките и им дава енергија и сила.
Ако дојде до зголемување на отпорност на површинските клетки за влез на глукозата во крвта (инсулинска резистенција) а бета клетките на панкреасот не може да произведат соодветна количина на инсулин за да се надмине овој отпор, гликозата се акумулира во крвта и може да развие симптоми на дијабетес.
Иако постојат голем број на причини за зголемување на отпорноста за влез на гликозата во клетките, како прва и најчеста се споменува прекумерната тежина.
Паралелно со зголемување на телесната тежина и зголемување на бројот на масните клетки, се зголемува вкупната отпорност на влегувањето на гликозата во клетките и е потребна и поголема количина на инсулин кој овозможи влез на гликоза во клетките.
Така, дијабетес тип 2 првенствено настанува поради зголемување на отпорноста на премин на инсулинот низ површината на клетките, а не поради апсолутен недостаток на инсулин.
Со други зборови, зголемување на телесната тежина, се зголемува нивото на инсулин во крвта, но дијабетесот се јавува само кога бета клетките на панкреасот веќе не е се во можност да произведуваат доволно инсулин за да се надмине овој отпор.
Оваа форма на болест се јавува постепено, а подмуклоста е нејзина најистакната особина.
Иако нивото на гликоза во крвта почнува да се зголемува, луѓето со дијабетес, освен што чуствуваат повремено блага жед и поспаност по голем оброк нема други субјективни појави.
Резултатите од студијата покажале дека поминуваат од 6-10 години пред да се открие болеста.
Не знаејќи за дијабетес, пациентите често се јавуваат на лекар со веќе оштетен вид, сериозни промени во малите и големите крвни садови и нерви, срцев удар, оштетување на бубрезите или што е најчесто, со воспаление и гангрена на ногата, која често не е можно повеќе да се спаси.
Ако имате специфична генетска позадина, овој тип на дијабетес првенствено зависи од нашето однесување, затоа што најчеста причина за добивање на дијабетис е прекумерна тежина, како резултат на внесувањето на прекумерни количини на храна, недостаток на вежбање и често погрешни навика за конзумирање на големи количини на алкохолни пијалоци.
Меѓу сите луѓе со дијабетес, инсулинска независна форма вклучуваат 93-95 од 100 пациенти (95%), многу тешко се препознава и дијагностицира поради подмолните карактеристика на оваа болест, што резултира со компликации на другите органи.
Знаеме дека не е можно да се постигне лекување без соодветен третман што првенствено подразбира намалување на телесната тежина до нормална тежина со намалување на внесот на храна, редовно вежбање и контрола на други фактори на ризик (крвен притисок, масти и престанување со пушење).
Tип 1 – инсулински зависен
Кај луѓето кои не страдаат од дијабетес, инсулинот се произведува и се излачува во крвта и секогаш го има доволно, без разлика дали ние јадеме многу (тогаш се излачуваат големи количини на инсулин во крвта) или многу малку (тогаш инсулинот речиси целосно престанува да се излачува во крвта).
Ако островчиња на панкреасот кои произведуваат инсулин пропаднат, телото ќе остане без инсулин и тогаш настанува инсулинска зависност или тип 1 дијабетес.
Значи тогаш станува збор за реално намалување или апсолутно губење на инсулинот.
Причините зошто овие острови пропаѓаат денес се уште не се целосно објаснети. Предиспозиција за развој на болеста се наследни и дали болеста се манифестира зависи од надворешните услови.
Процесот е најдобро опишан како резултат на погрешна, специфична (имунолошка) одбрана на телото од сопствените клетки , наместо од одбраната против туѓите клетки.
Наместо создавање на одбрана од штетните надворешни клетки и супстанции, телото почнува да ги уништи своите сопствени клетки, меѓу кои бета клетките на панкреасот кои произведуваат инсулин.
Зошто се јавува ваков одбрамбен (имунолошки) механизам и во борбата против некои од сопствените клетки на нашето тело (оттука и името авто-имунитет) се уште не е целосно јасна. Но јасна е последицата поради што телото практично преку ноќ останува без инсулин, а клетките без потребната енергија.
На сигналите на недостаток на енергија во клетките на нашето тело реагира црниот дроб, која почнува да создадава масивни количини на гликоза и протеини и масти.
Резултатот е акумулација на големи количини на шеќер во крвта, со тенденција дека зголемената количина на гликоза во клетките навлегува со сила и без инсулин.
Сепак, зголемената количини на гликоза во крвта над одредена вредност (обично околу 10 mmol / L) телото го идентификувани како ризик и затоа почнува со забрзано губење на гликоза во урината, заедно со голема количина на течност.
Поради изразените нарушувања, болните луѓе со дијабетес тип 1, често може јасно да го утврдат датумот кога тој почнал често обилно да мокри, пропратено со жед поради загуба на течности.
Во исто време го подобрува апетитот, па болната особа почнува да јаде се повеќе и сосема спротивно на очекувањата, значајно губат од телесната тежина во рок од неколку дена.
Причината е тоа што храната која што од гастроинтестиналниот тракт во форма на глукоза влегла во крвта, во голем дел се излачува во урината поради високата концентрација на глукоза во крвта.
Условно кажано дека од целата кришка леб што заболениот човек ја изел, поголемиот дел ќе го измокри за релативно кратко време по оброкот, а само мал дел останува во организмот.
Ова е причината за губење на телесна тежина.
Од вкупниот број на луѓе со дијабетес, секој петти до седми пациент страда од овој тип 1. И покрај тоа што може да се појави на било која возраст, најчесто се појавува на возраст од 30 години.
Со оглед на појавата на карактеристичните знаци на болеста лесно се детектира, но релативно покомплицирано се лечи.