Дали доматите се навистина здрави?
Црвената боја на доматите донесе популарност на пицата, А Италијанците вешто ги искористија некои од нивните истражувања за да токму ова популарна храна биде прогласена за здрава.
Кога во обичните разговори ќе се спомнат прехрамбени бои, малкумина би помислил дека тие што имаат некој вид на важна улога во метаболизмот. Згора на тоа, тие добиваат негативен знак, бидејќи сè што е обоено со многу луѓе не е добро.
Кога станува збор за природни бои кои богато ги обележуваат одредени јадења (пиперки, зелка, јагоди, киви), всушност, станува збор за заштитни материи. Не само што ги штитат на растенијата од разорното влијание на сонцето, но го штитат и човечкото тело од деструктивните слободни радикали и другите страни супстанции.
Ликопен е темно црвениот заштитник од доматите
Од спремање на паста за популарните оброци па до вреден суплемент е црвената боја на доматот. Роднина на каротеноидите под услов да има околу 4 пати повисока антиоксиданс потенцијал на бета-каротен, ликопен е, всушност, “откриени” како активен додаток само пред неколку години.
За да може ликопенот индустриски да се обработи мора да се постигне висок степен на концентрација со екстракција, што успешно ја завршија израелски истражувачи. Црвената боја на доматите донесе на популарноста на пица, Италијанците вешто искористија некои од своите истражувања за да токму ова популарно јадење го прогласат за здраво.
Откривањето на неговата улога во помагање со одредени болести, најзаслужни се истражувачите на Универзитетот Харвард кој ја истражуваа врската меѓу каротеноидите и рак на простата.
Тие всушност покажа дека од неколку стотици каротеноиди ликопенот само обезбедува одредена заштита! Во добро контролираната студија, тие откриле дека еден човек кој дневнито прима 6,5 мг ликопен, го намалува ризикот од рак на простата за 21% во споредба со контролната група.
Научниците ги анализирале видовите на храна, методите готварски аранжмани и други релации за ефективноста на ликопенот, и дојдоа до некои интересни откритија.
За неково спојување со храната е потребна масна компонента па најдобро е да се зема во мрсна супа( која што станува црвенкаста) или во пица прелеана со сос од домати (кои потоа се допечуваат).
Само тогаш апсорбцијата на ликопенот е максимална.
Ликопен е стандардна компонента на простатата, па кога ке исчезне, може да се смета дека се предизвикани сериозни промени.
Иако имаме видливо антитуморно дејство, не е откриен ниту еден ефект на хиперплазија на простатата. Имајќи ја во предвид најсилната активност од сите на каротеноиди, лекарите го сметаат за нај добаро превентивно сретство.
Во една друга студија беше откриено колку што 25% од луѓето со највисока доза на конзумирање на домати во исхраната, имаат 30-60% помал ризик од рак на гастроинтестиналниот тракт во споредба со луѓето кои не користат или користат мала количина на домати во преработена форма (сосови, супи,кечап и пица).
Намалениот ризик беше многу очигледен. Истражување во жени покажа дека 75% од припадниците на големи потрошувачи на доматите имаат 3,5-4,7 пати помал ризик од рак на грлото на матката во споредба со контролната група.
Се чини дека ликопенот спречува почетната фаза на т.н. рак на матката-дисплазија. Постојат индикации дека ликопенот е заштитен фактор против ракот на дојка кај жените.
Дека е многу важно неговата улога во подигање на имунитетот; Докажано е дека внес од 15 mg на ден за 12 недели, ја подобрува дејноста на имунолошките клетки за 28%.
Верувањето дека ликопенот, има влијание врз превенција на миокарден инфаркт се уште не е потврдено, иако се уште постои проект за истражување и на тоа интензивно се работи во САД и во Израел.
Од голем број на производи врз основа на домати, студијата на Харвард покажа дека само сок од домати нема никаква активност. Најголема активност има кечапот, густа супа од доматно пире (направени со маслиново масло) или пица. Освен доматите ликопен има и во лубеницата и гуава.
Оние кои сакаат интензивно црвена супа од домати и ја јадат неколку пати неделно, не треба да се загрижени. Италијанците вешто ја комерцијализираа пица како “лек” поради на сосот од домати!
На пазарот постојат таблети со ликопен екстракт со по 10 mg на активната супстанција. Студијата на Харвард покажува најдобри резултати со земање 6,5 мг ликопен дневно, јасно е дека се препорача превентивно таблети од 10 mg. Досега не се забележани никакви несакани ефекти или интеракции на ликопен со други лекови или додатоци.
Лошо е што овој додатокпоради својот комплексен технолошкиот процес на концентрација на ликопен е сеуште прилично скап.
Ликопен е еден од најперспективните суплементи од категоријата на антиоксиданси, бидејќи е заклучено на епидемиолошки студии, дека штити од срцеви напади и го намалува ризикот за 40%, ако систематски се зема.
Сепак ликопенот најмногу е познат поради заштитата на зголемена простата од рак. Се смета меѓу експертите дека ракот да постои ако е адекватно ниво на оваа супстанца во крвта.
Студијата, која траеше 5 години, а беше спроведена на 48.000 мажи постари од 50 години, покажа дека десет оброци варен домати неделно го намалува ризикот на минимум.
Постојат индикации дека ликопенот е заштитна и рак на други органи (дојка кај жените и анусот).
Кога вели “готвен домат” се мисли на термички обработен и растворен во масти, затоа свежата домат (салата) речиси и да нема ефект.
Всушност, таа не може да се апсорбира, а, всушност, најдобро се искористува во пица, супа од домати, сос од домати од конзерва и разни сосови (кечапи) кој се готват со малку маснотии.
Што е поцрвен доматот, содржи повеќе ликопен.
Ако доматите се подготвени во маслиново масло, тоа е вистинскиот лек! Лубеница и розовиот грејпфрут содржат ликопенведнаш после доматот, но ни половина од она што содржината на доматите.
